Community Colleges in de VS en Ad onderwijs in Nederland…… wat kunnen we leren?

Community Colleges in de VS en Associate degrees in Nederland, wat kunnen we leren?


In de zomer van 2019 heeft een team van docenten en management van verschillende hogescholen in Nederland en Suriname, die de Associate degree (Ad) in Nederland een warm hart toedragen samen met 10 Amerikaanse collega’s een “International Summer Leadership Academy” – leergang en studiereis van de Toledo University gevolgd. Gedurende deze leergang, die plaatsvond in de VS werd de historie en de werking van het ‘Community College systeem’ in de Verenigde Staten bestudeerd.

Tijdens deze studiereis werd een groot aantal verschillende Community Colleges bezocht, en werd van gedachte gewisseld over sterke punten én uitdagingen van deze colleges. Gedeelde thema’s rondom het niveau 5 onderwijs in de VS en nu ook in Nederland werden bezien vanuit lokaal, regionaal en nationaal perspectief en besproken met studenten, docenten, studiebegeleiders, leidinggevenden, bestuurders en politieke en maatschappelijke organisaties betrokken bij Community Colleges in het Amerikaans hoger onderwijs. De bezoeken en presentaties hadden betrekking op een breed scala aan onderwerpen. We hadden de kans om diep in het Community College-concept te duiken en geïnspireerd door alles wat we hebben ervaren terug te keren naar Nederland.

Hoewel (of misschien wel omdat) de sociale en economische context in de VS enorm afwijkt van de Nederlandse situatie hebben veel kennis opgedaan in deze leergang. Er vielen ons zaken op waar we zeker niet jaloers op zijn, bijvoorbeeld omdat we ons in de Nederlandse sociale context toch iets gelukkiger prijzen als het gaat om kansen voor ontwikkeling en deelnemen aan de maatschappij. Bij het veelal ontbreken van een vangnet van wat voor soort dan ook is de Amerikaanse werkelijkheid vaak een stuk harder dan de Nederlandse. Maar ook zagen we (zo nu en dan sterk uitvergroot) wat we kunnen leren van de historie en de werking van Community Colleges in de doorontwikkeling van Ad onderwijs in Nederland. Daar waar ook in Nederland inclusie en kans gelijkheid (meer?) onder druk kan staan zijn er waardevolle lessen te leren als het gaat om een juiste erkenning, positionering en benadering van niveau 5 onderwijs. Van wat ons inspireerde hebben we een deel aan papier toevertrouwd. We hebben een aantal thema’s bestudeerd vanuit het Amerikaanse Community College concept en hebben beschreven wat wij daar eventueel van zouden kunnen leren in het Ad onderwijs in de Nederlandse situatie. Het hele document is uiteraard beschikbaar via ondergetekende maar zo nu en dan zal ik één van de thema’s waar ons oog op viel via deze weg graag delen. Mogelijk kan dit dienen als inspiratiebron voor de verdere ontwikkeling van het Ad onderwijs in Nederland en Suriname.
—————————————

Het thema voor deze publicatie:

De Associate degree en de onderwijspijplijn.

Onderwijs vergroot de kennis en vaardigheden van een individu en versterkt vaak tegelijkertijd zijn omgeving. Onderwijs kan daarmee een belangrijke rol vervullen als motor voor een gezonde economie en levert een directe waardevolle bijdrage aan de maatschappij: Onderwijs kan het immers het vermogen van een individu om dromen en aspiraties in het leven na te streven, máken of breken en is vaak een belangrijke sleutel voor sociaal en economisch welzijn. Zo heeft onderwijs daadwerkelijk impact op geluk, welzijn. Maar is onderwijs eigenlijk wel steeds voldoende beschikbaar voor diegenen die dat het meest nodig heeft?

In het (hoger) onderwijs wordt historisch gezien veel nadruk gelegd op studenten die een bachelor-diploma behalen. Het onderwijssysteem is als een pijplijn die de studenten van de ene instelling (en niveau) naar de volgende leidt. Onderweg, en vooral bij elke overgang naar een nieuwe instelling en/of een nieuw ontwikkelniveau, vertoont de pijplijn dikwijls lekkages. Deze lekkage, op schakelpunten, kan ontstaan omdat trajecten vaak onvoldoende naadloos en soepel op elkaar aansluiten of overgaan. De onderwijs-pijplijn kan daardoor als “roestig” worden beschouwd en …. lekt potentieel! Te veel studenten komen (voortijdig) buiten het onderwijs-systeem terecht. Dit systeem slaagt er op die momenten onvoldoende in de kans te blijven bieden voor een volgende stap, talent de ruimte (en tijd!) te geven waardoor dit talent vroegtijdig verloren gaat. Een deel van de studenten maakt zelfs nooit de overstap naar een opvolgend niveau, waardoor ze hun droom van een gevorderde opleiding of een carrière al vroeg loslaten.

Wanneer studenten voortijdig uit het onderwijssysteem vallen, kan dit een verwoestende impact hebben op de individuele student en hun families. Maar ook op macroniveau gaat dan talent verloren met mogelijk nog verdergaande schadelijke gevolgen voor de eigen gemeenschap op sociaal en economisch vlak. Een goed opgeleide beroepsbevolking is niet alleen een “luxe”, maar steeds vaker een sociale en economische nóodzaak. Goed en toegankelijk onderwijs vergoot welzijn, stabiliteit en de economische groei. De Amerikaanse Community College, met hoger onderwijs op niveau 5, is een cruciaal onderdeel van de onderwijsladder en -pijplijn.

The Reality of the edxucation Pipeline (Literacy Connects 7)


De specifieke positie van de Amerikaanse Community College tussen het middelbaar onderwijs en de vierjarige universiteiten, is een cruciale in het Amerikaanse onderwijsstelsel. Community Colleges maken op zorgvuldige en toegankelijke wijze verbinding met het middelbare scholen. Zo kan een highschool-student (zelfs al is het diploma nog niet voor alle vakken behaald) al beginnen aan een studie op de Community College. Bij Community Colleges is het onderwijs direct verbonden aan de vereisten in het werkveld op niveau 5. Door een optimale aansluiting wordt de kans op beter (of beter betaald) werk voor een Community College student vergroot. Tenslotte zet de Community College partnerschappen en “gateways” op met universiteiten voor Community College studenten die hun academische ontwikkeling graag voortzetten richting een bachelor. De primaire inzet is echter studenten na hun middelbare school (of zelfs voor afsluiten daarvan) de kans te bieden zich door te ontwikkelen en de kans op beter of beter betaald werk te vergroten. De focus op vergroten van sociale en economische zelfstandigheid van de studenten is zeer sterk. Pas in tweede instantie wordt ook de schakel naar universiteiten gemaakt. Ook in die route worden zoveel mogelijk obstakels uit de weg geruimd. Een paar voorbeelden van hoe men hiermee de student en zijn kansen en talentontwikkeling centraal zet zijn bijvoorbeeld:

* ‘Pipeline’ programma’s, bijvoorbeeld proefmodules voor middelbare scholieren die een hoger onderwijs ‘voorproefje’ willen
* Oriëntatiecursussen (bv drie uur durende programma’s) om erachter te komen of een gekozen opleiding bij de student past en specifieke oriëntatie cursussen voor studenten die nog helemaal niet weten in welke richting ze eigenlijk willen doorleren.
* Non-credit cursussen, ondersteunende lessen en een-op-een coaching, studie-, carrière- en life coaching;
* Trajecten en trajectbegeleiding(navigatie) om te voorkomen dat studenten wel een serie interessante onderwijsmodules volgen, maar onderwijl geen effectief traject samenstellen richting werk, professionele certificering of opleidingsgraad;
* College Credit Plus: Middelbare scholieren kunnen, nog voordat ze afstuderen aan de middelbare school, “double credit” cursussen volgen. Dus al credits behalen nog voor afronding van hun highschool diploma. Sommige Community College studenten halen hun Ad zelfs zonder dat ze de middelbare school afmaken. Een van de belangrijkste doelen voor deze dubbele inschrijving is om goedkoper te kunnen studeren. Community College modules worden daarbij doorlopen op de middelbare school. Dit stimuleert ook doorstuderen en tegelijkertijd wordt een soepele overgang geboden naar hoger onderwijs. Over blokkades wegnemen gesproken…
* 2+2 partnerschapsovereenkomsten: voor naadloze doorstroom in een bachelor programma waarbij de credits verdient in de Ad zoveel mogelijk worden verzilverd in het bachelor programma
.* Sommige Community Colleges bieden zelfs het derde jaar of zelfs het hele Bachelor programma aan op de locatie van de Community College. Dit is een grote kans voor studenten die niet in staat zijn de (soms enorme) reis- en/of woonlasten te dragen voor de stap naar een universiteit en mogelijk ook het vertrek uit de eigen omgeving echt als een grote belemmering ervaren. Door ook vervolgonderwijs op de locatie van de Community College te faciliteren blijft het talent voor de lokale regio behouden.

ddddddddddddd dddddddddd

Als gevolg van de specifieke positionering en de aanpak van de Community College kan het onderwijs op een Community College worden gezien als een vliegwiel voor meer inclusief en flexibel (Lifelong Learning) hoger onderwijs. De Community College is in de VS de cruciale verbinding tussen de middelbare school en de vierjarige universiteit en geeft in het onderwijs direct vorm aan de behoeften van de studenten en eigen regio. De Community Colleges hebben een specifieke focus waarbij de talenten en het potentieel van de student nadrukkelijk het uitgangspunt van het onderwijs is en er een duidelijke gerichtheid is op sociale en economische inclusie. Gastvrije scholen voor talentontwikkeling met een duidelijke focus op werk of beter (betaald) werk.

Ondertussen in Nederland……..

In Nederland worstelde het (hoger) onderwijs ook al jaren met een lekke “onderwijspijplijn”. Historisch gezien was er, anders dan in de Verenigde Staten (waar de eerste Community College werd opgericht in 1901) géén Associate degree of formeel niveau 5 hoger onderwijs in Nederland beschikbaar. Een belangrijke ontbrekende schakel in de onderwijspijplijn!



Nu de Ad, begonnen als een programma uit de bachelor, per 1 januari 2018 een eigenstandige hbo- opleiding is geworden, zijn veel instellingen voor hoger onderwijs in Nederland (waar de Ad’s zijn gepositioneerd) zich langzamerhand aan het aanpassen aan deze nieuwe kans. De hbo-instellingen proberen te bepalen hoe deze nieuwe opleiding in het hoger onderwijs het meest effectief kan worden vormgegeven en gepositioneerd.

Voor instellingen, die de Ad toch nog vaak beschouwen als een stukje van de vierjarige bachelor, in plaats van beroeps kwalificerend eindonderwijs op niveau 5 is dit is nogal een paradigma-verschuiving. Als de Ad niet meer het “instapmodel” voor de bachelor is, hoe positioneer deze jonge loot in het hbo-portfolio dan wel? De ontwikkeling van Ad-opleidingen heeft een aantal instellingen ertoe aangezet om hun missie en visie op Ad onderwijs te herzien.

Een aantal hogescholen kiest voor een onafhankelijke positionering van de Ad-programma’s, en beschouwen de Ad daadwerkelijk als één van de drie opleidingen in het hbo-portfolio. Ze laten de Ad-opleiding, nu volledig los van bachelor aanbod, volledig tot z’n recht komen. Overigens betekent dit niet dat doorstromen in bachelor-opleiding geen thema meer is. Dit doorstromen lijkt echter steeds meer de kenmerken te krijgen van ‘vertikaal stapelen’ in het kader van een Leven Lang Ontwikkelen dan dat dit wordt gezien vanuit een meer traditionele opvatting van een meer ‘rigide’ doorlopende leerlijn en/of beroepskolom. Het geeft de student meer ruimte zelf zijn weg te kiezen zonder al te vroeg in een kolom “vast te zitten”.

Een aantal hogescholen brengt het Ad aanbod bewust onder eigen aansturing om dit specifieke aanbod volledig tot zijn recht te kunnen laten komen. Met een eigen missie en visie ontstaat daarmee soort Ad Academy in de eigen hogeschool. In een aantal gevallen wordt zo’n Academy zelfs gepositioneerd als een eigenstandige Ad-college met een eigen gezicht en locatie, los van de hogeschool. (bijv. de Ad Academies van Rotterdam, Roosendaal). Deze zogenaamde “Regional Associate Colleges” zijn zich zeer bewust van de specifieke studentenpopulatie, die zo kan afwijken van het studentenprofiel waarmee de hogescholen met het bachelor en master onderwijs mee vertrouwd zijn. Deze RAC’s kunnen zich heel specifiek richten op hun rol, profiel en benadering van de potentiële Ad studenten….. en de arbeidsmarkt! De samenwerking met de regionale arbeidsmarkt lijkt vanzelfsprekender wanneer een RAC een entiteit op zich is.

bbbbbbbbbbbbbbbbb
Rotterdam Academy Associate degree bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbAssociate degrees academy Roosendaal

Voor deze relatief jonge opleiding en nieuwe studentendoelgroep lijkt een onafhankelijke positionering van Ad-opleidingen zeer effectief te zijn. De specifieke focus en zichtbaarheid van een Ad Academy kan de drempel voor potentiële studenten verlagen. Hoger onderwijs wordt daarmee toegankelijker en komt ook binnen bereik van een meer specifieke doelgroep die anders de stap naar hoger onderwijs misschien niet zou maken. Dit resulteert dan ook in een grotere instroom van studenten uit het mbo4 en de “eerste generatie hoger onderwijs studenten” . Door zich te nestelen binnen de lokale gemeenschap en partnerschappen te ontwikkelen met het regionale werkveld gericht op niveau 5, ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor student en (regionale)arbeidsmarkt. Het organiseren en faciliteren van specifieke op maat gemaakte programma’s, concepten, ondersteuning en studentenbenadering, onafhankelijk van de vierjarige programma’s, kan effectief helpen bij het onboarding proces en het succes van de Ad student. In de Ad Academies is daar dan ook steeds meer specifieke aandacht voor.

Voor een groep studenten studenten in Nederland leek hoger beroepsonderwijs altijd “buiten bereik” te zijn. Voor deze “eerste generatie Hoger Onderwijs studenten”, is er dan ook in Nederland nog veel te winnen. Tot een jaar of tien geleden was er na afstuderen op mbo4 niveau alleen het aanbod van een vierjarige bachelor-opleiding aan een hogeschool. Omdat niveau 5 (EQF5) niet beschikbaar was in het Nederlandse onderwijsstelsel, was er onvoldoende uitzicht op een verdere ontwikkeling voor een deel van de studenten. Vier jaar was te lang en/of het eindniveau wat te hoog gegrepen of… voor het beroep wat men ambieerde was mbo4 net niet voldoende en een bachelor niveau…. “overschoold”. Voor veel studenten, gezinnen en leraren is de Ad nog onbekend en kijkt men nog steeds vanuit de “oude perceptie” naar hoger onderwijs. Het Ad is nog zo jong dat ouders en leraren (en ook peers) deze mogelijkheid vaak nog voldoende kennen om potentiële Ad studenten correct te kunnen informeren of stimuleren de volgende stap in hun ontwikkeling aan te gaan. De drempel voor die studenten om naar het hoger onderwijs te gaan is dan ook vanuit die oude perceptie nog steeds hoog.

Overigens bewijzen veel Ad-opleidingen inmiddels ook voor hoger dan mbo4 geschoolden een mooie stap in een Leven Lang Ontwikkelen te zijn. Havisten of werkenden die op hbo-niveau willen omscholen / opscholen in een korter traject weten meer en meer de weg te vinden. Maar ook voor hen is vaak aan de orde dat de bekendheid met Ad onderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) nog beperkt is.

Aangezien Ad onderwijs behoort tot het hoger onderwijs lijkt een duidelijke (onafhankelijke) positionering van de Ad-programma’s de komende generaties relevant om deze perceptie bij te sturen en daarmee hoger onderwijs toegankelijker te maken voor deze studenten. Ad onderwijs in Nederland kan nog sterker tot z’n recht komen wanneer dit wordt gepositioneerd vanuit een “eigen” missie en visie, aansluitend bij de specifieke doelen van Ad onderwijs, gecombineerd met toegewijd leiderschap en management, gericht op …. Ad studentsucces.

Het kost aandacht en tijd het hoger onderwijs via deze weg toegankelijker te maken en het potentiële talent van veel jonge en oudere mbo4 afgestudeerden de ruimte te geven. Voor de twijfelaar of de “eerste generatie” hbo-studenten” zal de drempel nog steeds als “hoog” worden gezien. Een duidelijke positionering en aanpak van het Ad onderwijs kan echter zulke waardevolle mogelijkheden bieden voor mbo4 afgestudeerden om hun academische of werkende carrière te ontwikkelen en voort te zetten.



Bijgaand artikel is een deel uit “Studying the Community College Concept”. Wil je dit volledige rapportage ontvangen, laat het weten; ik stuur het je graag toe.

Nina Spithost